Zen mind, beginners mind

Zen mind, beginners mind is een belangrijk uitgangspunt bij meditatie en mindful leven. Het vertelt ons  dat het wezenlijk is om, ook als we al jarenlange meditatie ervaring hebben, iedere keer weer als een beginner te mediteren. Natuurlijk gaat het hierbij niet om techniek en diepgang. Het gaat om onze houding. Bij meditatie is enthousiasme, nieuwsgierigheid, openheid en onbevangenheid t.a.v wat zich zal voordoen cruciaal. Het maakt meditatie tot meditatie. Het is in het hier en nu zijn. In het hier en nu zijn betekent om alles te omarmen wat er is.

Start again

Bij de Vipasana meditatie instructie komen we impliciet hetzelfde tegen. Elk meditatie uur op het Vipasana meditatiecentrum te Dilsen, Belgie begint met de woorden: "Start again". We kunnen deze twee woorden oppervlakkig begrijpen en beginnen met onze meditatievoorbereiding, het brengen van de aandacht naar de ademhaling.  Er is echter ook een diepere instructie in deze twee simpele woorden te vinden: elk moment is nieuw en vraagt om een nieuwe start. Opnieuw naar binnen kijken, waarnemen wat we nu voelen. Wat we nu voelen is anders dan wat we een seconde geleden voelden. Wat we nu voelen is misschien ook anders dan wat we wensen of hopen te voelen. Het is wellicht ook anders dan wat we verwachten te voelen.

Respect

Dat wordt ook uitgedrukt met de letterlijke vertaling van het woord 'respect' in het Latijn. Het woord 'respect' betekent letterlijk 'opnieuw kijken'. Respectvol omgaan met iemand betekent dus dat ik deze persoon ontmoet en zie in het nu en niet op basis van ons gezamenlijke verleden. Het betekent dat ik de persoon waarneem als iemand in ontwikkeling. Niet zo'n gemakkelijke opgave, zeker niet in het contact met mensen met wie we bonje hebben gehad of die ons hebben gekwetst. Respectvol omgaan met mijn gevoelsleven betekent dat ik gevoelens niet vast wil houden of voorspellen, maar ze als een stroom ervaar. Ze komen en ze gaan. Ze zijn net als het leven zelf altijd in flux.

In therapie

In therapiesituaties merk ik regelmatig dat cliënten het moeilijk vinden met mindfulness bij hun gevoelens of sensaties te blijven. Wat het moeilijk maakt is dat ze mentale verwachtingen hebben over hoe ze zich zouden moeten voelen of wensen over hoe zich zouden willen voelen. Als ik hen vraag: hoe voel je je, vertellen ze me dat ze niks voelen. Soms komt daarna de zin; ik voel niet wat ik denk wat ik zou moeten voelen. Of iets in de trant van: nou ja, ik voel wel wat, maar dat is iets dat ik altijd voel. Dat is niet interessant......

In de alchemie

In de middeleeuwen was het de doelstelling van de alchemisten om van lood goud te maken oftewel symbolisch: van waardeloos materiaal waardevol materiaal maken. Ze begonnen het alchemistisch proces met de prima materia, datgene dat door de gewone man als 'niet de moeite waard' werd beoordeeld. Het ging om afval, drek, lood, uitwerpselen etc. De alchemist wist echter dat in het schijnbaar waardeloze het waardevolle goud was besloten. Vertaald naar mindfulness zouden we kunnen zeggen: in  elk moment en elk gevoel zit een goudklomp verborgen, mits we dit gevoel volledig omarmen. Elk gevoel, hoe oninteressant ook, kan het beginpunt zijn van een transformatieproces waarin we van lood goud maken.