Mindfulness en Niet Voelen
In deze blog over Mindfulness en Niet Voelen gaan we preciezer kijken naar de waarneming van 'niet voelen'. Als ik in een therapie situatie een cliënt vraag naar haar gevoel, maak ik het regelmatig mee dat de persoon 'niks voelen' diskwalificeert en beoordeelt als 'ik kan het niet' of 'ik ben niet in staat bij mijn gevoel te komen'. Ik voel de zelfkritiek en zelfverwijt en zelfs de snelle conclusie dat het haar wel nooit zal lukken. Daarom is het essentieel hier eens wat nader naar te gaan kijken.
Wat is 'niet voelen'?
We kennen het allemaal wel: momenten of situaties waarin we niet in contact zijn met ons innerlijk gevoelsleven. Sommige mensen zijn vrij continue niet in contact met hun gevoelens en emoties.
Als we met mindfulness d.w.z. bewust gaan waarnemen, merken we dat 'niet voelen' echter niet bestaat. Probeer maar uit !!!! We voelen altijd op ieder moment iets, net zoals we op ieder moment ademhalen. Als we geen stroom van gevoelens waarnemen, voelen we onze eigen bescherming die we om bepaalde gevoelens hebben aangebracht. We noemen dit 'niet voelen' of 'niks voelen'. Het voelen van deze bescherming is echter ook een vorm van 'voelen'.
Waarom beschermen we bepaalde gevoelens?
Dat we ooit, vaak in onze kinderjaren, bepaalde gevoelens hebben beschermd, heeft een goede reden: de situatie was te pijnlijk, bedreigend, beangstigend voor ons en we zochten een 'way out'. Wanneer we in een situatie terecht komen die te overweldigend voor ons is, creëren we een beschermingsmechanisme. We leggen als het ware een donzen dekbed om het gevoel heen zodat we het gevoel zelf niet meer voelen. We gaan van 'voelen' naar 'niet voelen'. In alle vormen van shock gebeurt dit ook. Het maken van een beschermingsmechanisme is een intelligente actie van onszelf. We moeten er blij mee zijn dat we dat vermogen hebben. Het is ooit een actie geweest om erger te voorkomen.
Transpersoonlijk trauma
Het kan ook zijn dat we 'niet voelen' hebben overgenomen van onze voorouders. Uit o.a. epigenetisch onderzoek is gebleken dat onverwerkt trauma in ieder geval over zeven generaties wordt doorgegeven. Dit gebeurt op dezelfde wijze als genetische kenmerken en kwetsbaarheden worden doorgegeven. Alles wat onze ouders, grootouders, overgrootouders, betovergrootouders en nog een stukje verder terug, niet hebben kunnen voelen, komt alsnog bij ons terecht. Een prachtige kans om trauma in onze familieboom te helen.
Hoe komen we in contact met het gevoel dat beschermd wordt door 'niet voelen'?
De allereerste stap is het 'niet voelen' op zich te accepteren en te waarderen. Zolang we 'niet voelen' afwijzen, wijzen we onze eigen aangeboren intelligentie om zo goed mogelijk voor onszelf te zorgen in trauma situaties af.
De tweede stap is bewust te zijn met het 'niet voelen'. 'Niet voelen' is de poort naar het 'voelen'. Als we deze poort telkens maar weer dichtgooien op zoek naar een 'echt' gevoel' komen we er nooit een keer.
Het gaat een beetje tegen ons gevoel in, omdat we graag duidelijke sensaties en energie ervaren en in die katoenen deken, zoals het vaak wordt ervaren, zit dat nou juist niet. Zodra we echter heel simpel met onze aandacht bij dit 'niks voelen' blijven, verandert het. Als we warmte geven aan verdoofde gevoelens of 'bevroren gevoelens' zoals ze in de psychologie worden genoemd, brengen we de energie terug naar de plaats die zonder energie is. Ons getuige-bewustzijn, niet te verwarren met ons denken, is een lamp die licht en warmte kan brengen naar donkere hoeken.
Niet voelen en Vipassana meditatie
In Vipassana meditatie wordt hier ook veel aandacht aan geschonken. Tijdens Vipassana meditatie observeer je je subtiele lichaamssensaties. Daarnaast geef je expliciet tijd en aandacht aan gebieden in je lichaam waarin je niks voelt. Tijdens een retraite doe je dit keer op keer voor een korte tijd en op een gegeven moment ga je merken dat er ook in dit lichaamsgebied sensaties waarneembaar worden.
Niet voelen en de alchemie
Eigenlijk is wat ik schrijf allemaal oude wijn in nieuwe zakken. De alchemisten waren al bekend met dit psychologisch mechanisme. Op zoek naar goud of de steen der filosofen begonnen ze met de 'prima materia' van lood. Lood staat symbool voor datgene wat onze aandacht niet waard is, datgene wat op iedere straathoek te vinden is. Op zoek naar het 'goud' van het gevoelsleven begonnen ze bij het 'lood' van het 'niet voelen'.
Eckart Tolle zou kunnen zeggen: als je gelukkig wilt zijn, accepteer alles wat zich in het 'hier en nu' voordoet. Ga niet op zoek naar iets wat er niet is.